Over de Podcast
Het was een dinsdagmiddag, 22 februari in 1944. Een koude dag die zonnig begon, maar na het middaguur in een verschrikkelijk drama eindigde. Een paar minuten voor half 2 werd het centrum van Nijmegen, getroffen door een zwaar bombardement. Veertien Amerikaanse vliegtuigen lieten hun bommen vallen op Nijmegen, in plaats van op hun Duitse bestemming Gotha. De gevolgen waren enorm, bijna 800 doden, duizenden gewonden en een stad die nog dagen in brand stond.
Met deze driedelige podcastserie ‘Het Bombardement op Nijmegen’, willen wij, Annigje de Winter (theatermaker) en Sonja Willems (filmmaker), het verhaal van het bombardement op ‘onze stad’, Nijmegen, in een nieuwe vorm optekenen en doorvertellen aan de nieuwe generaties.
Addy, Ria, Frans en Hanny maakten allemaal als kind het bombardement mee. In deze podcast nemen ze ons mee terug naar 22 februari 1944. Historicus dr. Joost Rosendaal, verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen, plaatst hun persoonlijke verhalen in de historische context.
Ooggetuigen
Ria Roosendaal-Martens
Ria werd in 1937 in Nijmegen geboren. Haar ouders hadden een slagerij in het centrum van Nijmegen, direct naast de kerkboog op de Grote Markt. Slagerij Martens. Ria woonde samen met haar vader, moeder, oudere broer Hennie en haar opa boven de slagerij. Ria was 3 jaar toen de oorlog begon en 7 toen het bombardement op Nijmegen plaatsvond. Vooral de brand die in de stad uitbrak na het bombardement en de chaos op de Grote Markt hebben veel indruk gemaakt op het meisje van 7.
“In de binnenstad stond geen ene steen meer op de ander. Ik zag meisjes die als ratten in de val zaten en in doodsangst van de eerste en de tweede verdieping van de V&D sprongen.”
Hanny Schoonwater-Schell
Hanny werd op 20 december 1929 geboren in Nijmegen. Samen met haar ouders, een oudere broer en zus en een klein broertje woonde ze in de Piet Heinstraat in Bottendaal. Hanny was tien jaar toen de oorlog begon. Het bombardement staat voor altijd in haar geheugen gegrift.
“Ja, vergissingsbombardement. Ik weet het niet hoor. Het waren de Engelsen en de Amerikanen die het gedaan hebben. En dat waren later je bevrijders. Dat is toch niet te bevatten. Die oorlog houdt nooit op. Die oorlog houdt nooit op.”
Addy Hendriks-Gerrits
Addy werd in 1937 geboren als tweede in een gezin van vijf kinderen. De eerste jaren van haar leven woonde ze in de Smetiusstraat. Omdat hun huis in de oorlog gevorderd werd door de Duitsers verhuisden ze naar de woning boven het naaiatelier van haar moeder, op de Stikke Hezelstraat. Addy had een sterke band met haar jongere broertje Jopie, die tijdens het bombardement omkwam in de Montessori kleuterschool.
“Mijn broertje Jopie, die zong altijd. En dan zeiden we van Jopie zing nog eens. Dan was hij heel verlegen. Ging hij op de trap zitten, achter het gordijn en dan ging hij zingen. Dat weet ik nog wel. Zo mooi was dat eigenlijk.”
Frans Verheijen
Frans werd geboren in 1930 in Nijmegen. Hij woonde met zijn ouders en 14 broertjes en zusjes in de Groenstraat. Frans was 9 toen de oorlog begon en 13 toen Nijmegen gebombardeerd werd door de geallieerden. Frans kan zich nog goed herinneren dat hij vanaf de Groenestraat de bommen op het centrum van Nijmegen zag vallen.
“Ik zag een grote zwarte wolk vanuit het centrum op ons afkomen. Papier, troep, rotzooi. Zo angstig was dat. Terwijl we toch heel wat gewend waren. Als ze 10 seconden verder waren gevlogen dan waren de bommen bij mij gevallen.”
De Podcast
De makers
Annigje de Winter
Net als haar vader en oma is Annigje geboren in Nijmegen. Haar oma, Truus de Winter, heeft het bombardement op Nijmegen overleefd. Annigje herinnert zich nog dat ze vertelde over het bombardement, maar niet meer hoe dit voor haar moet zijn geweest als jonge vrouw van 19 jaar. Dit verhaal, is zoals zovele helaas verloren gegaan. De wens om als theatermaker verhalen te vertellen, de nieuwsgierigheid naar het verleden van haar stad en haar eigen familie, hebben ertoe bijgedragen om deze podcast samen met Sonja Willems te maken.
Sonja Willems
Sonja is zelfstandig filmmaker, met een grote liefde voor de podcast. Ze groeide op in Nijmegen met een vader die als 7-jarige het bombardement op Nijmegen meemaakte. Zijn verontwaardiging en frustratie over het feit dat het bombardement op Nijmegen, nationaal gezien, nooit de aandacht heeft gekregen die het verdient, vormde voor Sonja de inspiratie om er een podcast over te maken.
Joost Rosendaal
Joost Rosendaal is historicus en publicist op het gebied van de politieke cultuurgeschiedenis, met name op het gebied van oorlog en revolutie. Daarnaast is hij universitair docent bij het departement geschiedenis, kunstgeschiedenis en oudheid van de Radboud Universiteit Nijmegen. Over het bombardement op Nijmegen schreef hij onder andere het boek ‘Nijmegen 44; verwoesting, verdriet, verwerking’. Joost is een voorstander van maatschappelijke betrokkenheid van de historicus en zet zich daarom in voor het verantwoord omgaan met het historische erfgoed.
Thijs Jacobs
Thijs verhuisde in 1999 vanuit het Brabantse Nistelrode naar Nijmegen om Algemene Cultuurwetenschappen te studeren aan de Radboud Universiteit. Inmiddels heeft hij het grootste deel van zijn leven in Nijmegen doorgebracht en voelt het echt als zijn stad. Muziek is altijd een rode draad geweest door het leven van Thijs. Hij werkt mee aan verschillende podcasts, waaronder de wekelijkse Nijmeegse serie ‘Ien, de podcast’.
Lesmateriaal
Om ook een jongere doelgroep te bereiken met de verhalen over het bombardement, ontwikkelen we twee educatieve lespakketten; een voor het primair onderwijs (groep 7 en 8) en een voor de eerste klassen van het voortgezet onderwijs, aansluitend bij het vak geschiedenis. Vertrekpunt voor beide lespakketten zijn de podcasts.
Docentenhandleiding PO
Werkboek PO
Docentenhandleiding VO
Werkboek VO
Heeft u nog vragen of opmerkingen over het lesmateriaal, neem dan contact op met Annigje de Winter of Sonja Willems: bombardementnijmegen@outlook.com.
Luistertour
Na de première op 21 februari 2023 gaat de podcast op tournee door Nijmegen en omgeving. Op verschillende locaties worden luistersessies georganiseerd. In een mobiel luisterhoekje kunnen mensen de podcastserie of delen daarvan beluisteren.
De mobiele luisterhoek kan geplaatst worden op locaties zoals, scholen, verzorgingstehuizen, in buurthuizen en wijkcentra, bij AZCs, in musea of tijdens evenementen. Er kan voor gekozen worden een educatief of sociaal verbindend programma te koppelen aan de luistersessie, maar er kan ook alleen geluisterd worden. Met deze luistersessies op locatie willen wij een zo breed mogelijk publiek bereiken.
Heeft u interesse in een luistersessie op uw locatie, neem dan contact op met Annigje de Winter: bombardementnijmegen@outlook.com
Reacties
Dankwoord
Met dank aan:
Addy Gerrits-Hendriks
Ria Roosendaal-Martens
Frans Verheijen
Hanny Schoonwater-Schell
Joost Rosendaal
Thijs Jacobs – mixage en soundscape
Dennis Gaens – advies en begeleiding
Patrick Feijen – dramaturgie
Bas Reijnen – website
Gerard Verschooten – persfoto’s
Bart Janssen – advies
Maarten de Winter-Bevers – advies en begeleiding
Will Brouwers van Twin Sound Studio’s – studio
Regionaal archief Nijmegen – beeldmateriaal
Deze podcast werd (financieel) mogelijk gemaakt door:
